«Ο τίτλος της νέας μου αυτής έκθεσης είναι "Is it a trap?". Είναι σαν να αναρωτιέμαι: "Θα μπορούσαν να είναι παγίδα αυτά τα τοπία;". Είναι ένα χάσμα;»
Του Χρήστου Παρίδη
Αλλόκοτα τοπία που μοιάζουν ταυτόχρονα εσωτερικά σπιτιών, έρημα και θολά, απ' όπου ξεπροβάλλουν ανεμιστήρες, ελικόπτερα, έπιπλα, φυτά που θυμίζουν κάκτους και φοίνικες, εικόνες σε ψυχρά χρώματα που «φυτρώνουν» επάνω σε δάπεδα αλλά και παράπλευρα σε πισίνες, φόρμες που οριοθετούν τις εικαστικές αναμετρήσεις με το άγνωστο της ζωγράφου Ηούς Αγγελή.
Λίγο πριν από τη νέα της έκθεση με τίτλο «Ιs it a trap?» της ζητήσαμε να μας αποκωδικοποιήσει τον μικρόκοσμο που αποτυπώνει στους καμβάδες της.
— Επιλέξατε έργο σας με ένα μυστηριώδες ελάφι ως το πιο αντιπροσωπευτικό της νέας σας έκθεσης.
Το ελάφι ανήκει στην κατηγορία των συμπαθητικών ζώων, εκφράζει ένα τρυφερό κομμάτι του ανθρώπου. Περισσότερο ταυτίζεται με την έννοια της θυσίας, δηλαδή του θύματος, παρά του θύτη, ενώ, παράλληλα, στους αρχαίους μύθους το συναντάμε ως ένα περήφανο ζώο.
— Το τοποθετείτε, πάντως, σε ένα παράξενο πέρασμα, σε μια ανθρώπινη συνθήκη, με έναν προβολέα ανακρίσεων και μια κάμερα ασφαλείας να το στοχεύουν.
Μπορεί να απειλείται, αλλά μπορεί και να προστατεύεται. Αυτό είναι κυρίαρχο στοιχείο της δουλειάς μου, δηλαδή η αμφιβολία ως προς το αν κάτι αποτελεί απειλή ή προστασία. Έτσι, η αφήγηση μένει ανοιχτή για τον θεατή.
Η κάμερα με μια έννοια το προστατεύει σε αυτό το πέρασμα, αλλά μπορεί και να το ελέγχει. Εν μέρει είναι ένας αφανής έλεγχος. Εγώ, πάλι, αισθάνομαι συλλέκτης μικρών εικόνων, σαν κάποιος που περπατάει στον δρόμο με ένα σακούλι και συλλέγει.
Δεν μπορώ να ακούω ότι αμφισβητείται η ζωγραφική. Απλώς περνάει διάφορες φάσεις, αφουγκράζεται τα πράγματα σαν μια άλλη γλώσσα. Όπως κάθε γλώσσα που μιλάμε και παίρνει από την αργκό αλλά και από την αρχαία και τη σύγχρονη, συνεχίζοντας να είναι γλώσσα, έτσι και η ζωγραφική παίρνει από τις άλλες τέχνες και συνεχίζει να υπάρχει.
— Παρ' όλα αυτά, τα έργα σας μοιάζουν να αφηγούνται μικρές ιστορίες.
Ανήκουν σε μια ενότητα ευρύτερη, αλλά καθένας είναι αυτόνομος, αυτούσιος. Δεν μπορώ να κάνω παραλλαγή του ίδιου θέματος, να φτιάξω ένα έργο και μετά να το επαναλάβω σε άλλα παρόμοια. Αν έχουν κάτι κοινό, αυτό είναι η αμφιβολία.
Δεν πιστεύω στις βεβαιότητες και με διεγείρουν εικαστικά οι μικρές ρωγμές, τα μικρά κενά. Εκεί μέσα πιστεύω ότι υπάρχει περισσότερο περιεχόμενο απ' ό,τι στις βεβαιότητες που μας περιβάλλουν. Αν δεν υπάρχουν ρωγμές, εγώ τουλάχιστον δεν μπορώ να δουλέψω.
Η ζωγραφική στους τέσσερις τοίχους έχει μια δέσμευση. Αν δεν νιώσεις την ανάγκη να πεις πράγματα πρώτα για να γεμίσεις δικά σου κενά, δεν το κάνεις.
Είναι ένας αυτοπεριορισμός, γιατί καταρχάς κάνεις μια δουλειά με τον εαυτό σου, αλλά όταν αυτή η δουλειά ξεπερνάει το προσωπικό και αφορά και τους άλλους, το αποτέλεσμα είναι πολύ ενδιαφέρον. Δηλαδή το πώς ξεκινάς για να κοινοποιήσεις αυτό που σκέφτεσαι και καταλήγει να αφορά κι άλλους.
— Πού σας έχει τοποθετήσει η κριτική ως ζωγράφο;
Σε διάφορες κατηγορίες, από τον μαγικό ρεαλισμό μέχρι την αγγλική σκηνή του '90. Από την άλλη, συνήθως αυτά που δουλεύω είναι πολύ βιωματικά. Δεν μπορώ να δουλέψω κάτι που δεν με αφορά.
Πολλές φορές επανέρχεται ένα πάτωμα –το πάτωμα του εργαστηρίου μου– ή μια σκάλα, που είναι η σκάλα που χρησιμοποιώ κι εγώ, ο πάγκος μου, το σκαμνί μου, το καβαλέτο μου. Υπάρχει το δικό μου κομμάτι, διαφορετικά δεν με αφορά το έργο. Σε όλη μου τη διαδρομή δουλεύω έναν βιωματικό χώρο και χρόνο. Στα έργα βγαίνει αυτό που με απασχολεί την εκάστοτε εποχή.
 |
| Is it a Trap? 130x 150 cm, acrylic on canvas, 2017. © Ηώ Αγγελή |
— Το γεγονός ότι επιστρέφετε συνεχώς σε εσωτερικούς χώρους προφανώς κάτι σημαίνει. Εσωτερικούς και ρευστούς χώρους, όπως αυτοί μπροστά από ένα επιβλητικό βουνό στο βάθος, με ένα δάπεδο σε πρώτο πλάνο.
Θα μπορούσε να είναι και κομμάτι υπαίθρου. Στην προηγούμενη έκθεσή μου ασχολήθηκα με το θέμα των ορίων, πώς μπορούμε να τα δούμε σε επίπεδο χώρου, πώς μπαίνουν ταμπέλες ή τα όρια που διαγράφονται καθώς περπατάει κάποιος σε ένα χωράφι. Ανοίγει ένα δρομάκι και ορίζει το δεξιά - αριστερά, το μπρος - πίσω. Τα όρια είναι είτε απαγορευτικά είτε χρήσιμα.
— Συμφωνείτε με τη λογική τού να εξηγείται ένα έργο από τον δημιουργό του ή θα έπρεπε να είναι ανοιχτά στην ερμηνεία τους;
Πάντα υπάρχει ένα κομμάτι, που είναι και το μεγαλύτερο, το οποίο είναι ανεξήγητο. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τα πάντα, αλλιώς έχουμε ένα δοκίμιο. Ακόμα κι αν κάνεις έναν μονοχρωματικό πίνακα θα σε ρωτήσουν «γιατί».
Πάντοτε τίθενται ερωτήματα, αλλά αυτά θα προχωρήσουν ως ένα σημείο, δεν μπορούν να ερμηνεύσουν τα πάντα. Το κομμάτι το ανερμήνευτο είναι το πολύ ουσιαστικό.
— Γιατί επιλέγετε ψυχρά χρώματα;
Μου αρέσει το ψυχρό φως, θεωρώ ότι έχει μια διάρκεια. Τα θερμά φώτα –και η Ελλάδα έχει κυρίως θερμά– είναι θερμά όταν δουλεύεις στο ύπαιθρο. Αισθάνομαι ότι το θερμό φως είναι πολύ έντονο, ότι διαλύει τα πράγματα, ενώ το ψυχρό τα συγκρατεί.
 |
| Τελευταία Πρόβα / Last Rehearsal, 135x150 cm, acrylic on canvas, 2018. © Ηώ Αγγελή |
— Κάνατε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Ήταν διαφορετική η δουλειά σας πριν φύγετε;
Ναι, ήταν πιο ανθρωποκεντρική. Ζωγράφιζα ανθρώπους με έναν όχι τόσο ρεαλιστικό τρόπο αλλά που με αφορούσανε. Φίλους, συμφοιτητές μου, όσους με περιέβαλλαν, που δεν μου ήταν άγνωστοι.
Στο Λονδίνο, όπου δεν ήξερα κανέναν, δεν μπορούσα να ζωγραφίσω, έτσι ξεκίνησα σχεδόν από την αρχή. Ξαναέμαθα ένα αλφάβητο. Μετά, παίρνεις από το ένα, παίρνεις από το άλλο, τα περνάς από κόσκινο και αυτό που μένει είναι δικό σου.
— Ήταν μεγάλη η διαφορά μεταξύ της ελληνικής και της βρετανικής σας εκπαίδευσης;
Η μεγάλη διαφορά είναι ότι οι Άγγλοι ρωτάνε «γιατί;» σε βαθμό εξονυχιστικό, σε ξετινάζουν, για να σε κάνουν να σκεφτείς γιατί το κάνεις ό,τι κάνεις, να αναρωτηθείς, να τα βρεις με τον εαυτό σου.
Δεν απορρίπτουν, σε εκτιμούν και σε σέβονται σαν να είσαι επαγγελματίας, όπως εκείνοι. Δεν έχουν καθόλου την απόσταση λόγω φόβου και τα πράγματα γίνονται πιο απλά. Σε κρίνουν βάσει του ποιος είσαι εσύ και τι θέλεις.
— Αυτό το κρατήσατε; Ρωτάτε σήμερα το «πώς» και το «γιατί» όταν ζωγραφίζετε;
Ο τίτλος της νέας μου αυτής έκθεσης είναι «Is it a trap?». Είναι σαν να αναρωτιέμαι: «Θα μπορούσαν να είναι παγίδα αυτά τα τοπία;». Είναι ένα χάσμα; Υπάρχει ένα συναίσθημα που τα κινητοποιεί.
Εγώ ερευνώ αυτό το συναίσθημα που είναι κοινό και δημιουργεί κάθε φορά μια εικόνα. Σ' αυτό το κοινό συναίσθημα αναφερόμουν προηγουμένως, ότι πάντα υπάρχει μια αμφιβολία απέναντι στην κανονικότητα ή στις βεβαιότητες.
Μπορεί να είναι μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα, μπορεί να είναι κάτι τελείως προσωπικό. Αλλά αυτό το συναίσθημά μου ερμηνευόταν πάρα πολύ ωραία με αυτόν τον τίτλο.
 |
| Αυτό δεν είναι Σπίτι / This is not a House, 130x150 cm, acrylic on canvas, 2018. © Ηώ Αγγελή |
— Εξακολουθεί σήμερα η ζωγραφική να παίζει ρόλο στην τέχνη ή έχει παραγκωνιστεί από άλλες εκφράσεις και μέσα;
Δεν μπορώ να ακούω ότι αμφισβητείται η ζωγραφική. Απλώς περνάει διάφορες φάσεις, αφουγκράζεται τα πράγματα σαν μια άλλη γλώσσα.
Όπως κάθε γλώσσα που μιλάμε και παίρνει από την αργκό αλλά και από την αρχαία και τη σύγχρονη, συνεχίζοντας να είναι γλώσσα, έτσι και η ζωγραφική παίρνει από τις άλλες τέχνες και συνεχίζει να υπάρχει. Δεν θα έπρεπε να τίθεται το ερώτημα αν παίζει σημαντικό ρόλο στην τέχνη. Ζούμε μια εποχή όπου όλοι οι τρόποι προσέγγισης είναι αποδεκτοί.
Υπάρχει μια ανεξιθρησκία στη ζωγραφική. Μπορεί να γίνεται με ξερά κλαδάκια, μπορεί να είναι μια γραμμή, αλλά μπορεί να είναι και μια πάστα από χρώμα και υλικό που προσεγγίζει μια εικόνα. Αυτό που θα έβλεπα ως διαφορά είναι ότι οι εικόνες ίσως δεν είναι πια πολύ προσφιλείς.
Οι αδελφοί Τσάπμαν, που συνάντησα στο Λονδίνο, κάνουν πολύ σκληρές εικόνες. Τα σχέδιά τους πατάνε στον Γκόγια και στους ακρωτηριασμούς, στον πόλεμο, μιλάνε για ένα είδος βίας. Μια ωμή βία που έχει τα δικά της μέσα.
Η ζωγραφική δεν πρόκειται να σταματήσει. Είναι ένας τρόπος που συμπορεύεται μαζί μας από τότε που μαθαίνουμε να μιλάμε και κάνουμε κινήσεις για να απεικονίσουμε τα πράγματα, είναι ο πιο άμεσος κώδικας επικοινωνίας.
Μέσα στον χρόνο έχει βιώσει όλα τα ρεύματα, όλες τις ανακατατάξεις, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, όλα αυτά τα μονοπάτια της αμφισβήτησης, της ανατροπής και του αφορισμού της εικόνας.
Το θέμα είναι τι έχει να πει σήμερα η ζωγραφική με όλη αυτή την πολυ-εικόνα με τα βίντεο και τις περφόρμανς. Δεν νομίζω ότι η ζωγραφική αντιστέκεται. Έχει μια αμεσότητα και ένα δικό της λεξιλόγιο. Αφομοιώνει τις αλλαγές, δεν αντιστέκεται, παίρνει κομμάτια που μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι άλλων τεχνών, μπορεί να αποκτήσει άλλα υλικά.
— Ποιο είναι το πιο αναπάντεχο πράγμα που σας έχουν πει για τη ζωγραφική σας;
Θυμάμαι κάποια γυναίκα που έκλαψε γιατί κάπου την άγγιξε. Επίσης, ένας κύριος που ερχόταν και ξαναρχόταν, και τον πλησίασα κάποια στιγμή, μου είπε ότι ήταν γιατρός εντατικολόγος και τον ανακούφιζε να έρχεται και να βλέπει τα έργα της έκθεσής μου.
Η τέχνη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τραύματα, λειτουργούν ως κινητήριος δύναμη γι' αυτήν. Αν είσαι υγιής, βγαίνεις έξω και περνάς καλά.
 |
| Υπερχείλιση / Overflow, 130x150 cm, acrylic on canvas, 2017. © Ηώ Αγγελή |
Ηώ Αγγελή - Ιs it a trap?
Γκαλερί Ζουμπουλάκη, πλ. Κολωνακίου 20, Αθήνα, 21/3 - 4/5
Ώρες λειτουργίας: Τρ., Πέμ. & Παρ. 11:00-15:00 & 17:00-20:00, Τετ. 11:00-15:00, Σάβ. 11:00-14:00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου